Giftigheid

Om steenmeel met vertrouwen meermalen toe te dienen op dezelfde bodem is het van belang om te weten hoe de sporen van metalen (vooral van nikkel in olivijn) worden opgenomen in de bodem en hoe de concentraties van dit metaal veranderen.

Een aantal belangrijke vragen zijn:

• • Neemt de concentratie in de bodem tijdelijk of structureel toe door het strooien van steenmeel?

  • Worden deze metalen opgenomen door planten en bodemleven?

  • Spoelen deze metalen weg of worden ze op andere wijze onschadelijk gemaakt?

Basalt en dus steenmeel bevat onvermijdelijk sporen van metalen. Zolang deze metalen immobiel zijn (gebonden in vormen die voor planten niet opneembaar zijn) is dat geen probleem.

Dit geldt bijvoorbeeld voor aluminium: in veel steenmeel komen forse concentraties Al2O3 (aluminiumoxide) voor, maar dit molecuul is voor planten onbruikbaar en ligt immobiel in de bodem.

Nikkel in olivijn

Bij olivijn is de situatie niet zo eenvoudig. Nikkel oxideert ook, maar de resulterende stof is evengoed giftig. Kleine concentraties nikkel kunnen geen kwaad en spelen zelfs een rol in de biochemie van planten, maar het is al snel te veel.

In Nederland is de maximaal toegestane concentratie nikkel:

• in de bodem:

• in meststoffen:

Olivijn (d.w.z. duniet) bevat een concentratie van

Onderzoek gewenst

Onderzoek is gewenst naar de impact van nikkel uit gemalen olivijn op de bodem en op plantenleven. Deltares 2022 geeft hiervoor een aantal hoopvolle resultaten.

Daarnaast kan worden onderzocht hoe de bodem feitelijk omgaat met nikkel uit steenmeel: wordt het door planten opgenomen, of juist door schimmels immobiel gemaakt?

Experimenten gewenst

Tenslotte zijn er mogelijkheden om giftige elementen in de bodem te neutraliseren. Dit kan onder andere met biochar. Biochar is een vorm van poreuze koolstof die zich bindt aan zowel vocht als nutriënten als giftige elementen.

Biochar werd door de pre-Columbiaanse bewoners van de Amazone gebruikt om arme grond geschikt te maken voor landbouw. Het lijkt erop dat dit komt doordat schimmels en planten selectief gewenste nutriënten kunnen opnemen.

Khan et al 2017 beschrijven dat biochar helpt om de opname van nikkel door spinazie te verminderen.